Điều đáng nói là qua chuỗi sự kiện nối tiếp nhau vào những năm từ 1779 đến 1787, Côn Đảo (Côn Lôn) như nằm trên một sợi chỉ xuyên suốt, từ việc chúa Nguyễn Ánh kêu gọi tàu bè phương Tây ghé lại đây, đến việc chúa dùng quần đảo này làm nơi tạm nương náu để tránh sự truy đuổi của nhà Tây Sơn và cuối cùng chúa quyết định sử dụng nó để đổi lại sự trợ giúp của nước Pháp…, khó có thể nói rằng “đảo Côn Lôn” ghi trong bộ sử Đại Nam thực lục năm 1783 không phải là Poulo-Condore theo cách gọi của người Pháp hay Côn Đảo ngày nay. Hơn 60 năm sau, với hòa ước Nhâm Tuất 1862 nhượng 3 tỉnh miền Đông Nam kỳ và đảo Côn Lôn cho Pháp thì sự xác tín trên càng rõ ràng hơn bao giờ hết. (Còn tiếp)so xo miền bắc